Hij verwaarloosde zijn volk, sloeg het advies van zijn raadgevers in de wind, joeg de geestelijkheid tegen zich in het harnas, trok zich tien jaar lang terug in de Arabische woestijn en toen hij terugkeerde naar Babylon probeerde hij de cultus van de oppergod Mardoek te vervangen door de cultus van de maangod Sîn. Zijn beleid riep zoveel weerstand op bij zijn onderdanen, dat zij de Perzische koning Cyrus als een held onthaalden toen hij Babylon kwam veroveren. Dat is het beeld dat in de publieke verbeelding is blijven hangen van Nabonidus, de laatste koning van het Babylonische Rijk. Het is een tot de verbeelding sprekend verhaal dat zo uit 1001 Nacht had kunnen komen. Maar wat is ervan waar?

Op 20 mei 1498 meerde een Portugese handelsdelegatie onder leiding van Vasco da Gama aan in de Indische havenstad Calicut. Aldaar werd Vasco da Gama begroet door twee Moren uit Tunis die hem – tot zijn grote verbazing – in het Castilliaans en het Genuees toespraken. Zij verbaasden zich erover dat uitgerekend zo’n klein, afgelegen koninkrijk als Portugal een handelsdelegatie naar India stuurde. De Portugese handelsdelegatie werd voorgeleid aan de samorijn, de hindoeïstische koning van Calicut. Nadat Vasco da Gama de samorijn om een lading specerijen had gevraagd, verzocht hij hem om alle Arabische handelslieden uit de stad te weren. Dat laatste was uiteraard geen optie. De Arabieren waren immers zijn beste klanten. Om zijn verzoek kracht bij te zetten pochte Vasco da Gama over de onmetelijke rijkdom van Portugal, maar de samorijn was niet onder de indruk. Continue reading “De Indische Oceaan (7) – De Portugese periode”

Terwijl de Arabieren bezig waren Zuidwest-Azië te onderwerpen, was ook Zuidoost-Azië volop in beweging. Tussen 600 en 1200 groeiden de stadstaten in deze regio uit tot machtige koninkrijken zoals Srivijaya, Khmer, Pagan en Vietnam, die zich konden meten aan grootmachten als India en China. In deze periode vonden ook enkele belangrijke volksverhuizingen plaats, waaronder die van de Thai en de Bamar. Tussen 1200 en 1500 kwamen er enkele nieuwe koninkrijken bij, zoals Majapahit en Ayutthaya, en bekeerde de bevolking van de Maleisische Archipel zich tot de islam. Toen de Portugezen in de zestiende eeuw Zuidoost-Azië bereikten, had de regio al een rijke geschiedenis achter de rug. Continue reading “De Indische Oceaan (6) – Zuidoost-Azië komt tot bloei”

In de Late Oudheid hadden zich in Eurazië vier omvangrijke wereldrijken gevormd: Byzantium, Perzië, India en China. Deze wereldrijken hielden elkaar in evenwicht en zorgden voor een duurzame vrede. De langeafstandshandel tussen deze wereldrijken kwam tot bloei en langs de handelsroutes tussen deze wereldrijken ontstonden enkele handelskoninkrijken, waaronder Aksoem in het huidige Ethiopië en Srivijaya in het huidige Indonesië. Vrijwel geheel Eurazië maakte nu deel uit van één wereldsysteem. Deze schaalvergroting had echter ook een keerzijde. Omdat kooplieden nu veelal direct tussen Egypte en India voeren raakte de Wierookroute, die de Arabieren zoveel rijkdom had gebracht, in verval. Zij moesten nu ergens anders hun rijkdommen vandaan halen. Continue reading “De Indische Oceaan (5) – De islamitische periode”

In de derde eeuw v. Chr. had de Maurya-dynastie vrijwel het gehele Indische subcontinent onderworpen. Met de Hellenistische koninkrijken in het westen kwam een levendige handel op gang, maar ook in oostelijke richting breidde het Indische handelsnetwerk zich uit. Langs de kusten van Zuidoost-Azië ontstonden verschillende handelskoninkrijken die cultureel sterk door India werden beïnvloed. Niet veel later werd ook China door de Qin-dynastie tot een politieke eenheid gemaakt. Onder de daaropvolgende Han-dynastie breidde het Chinese handelsnetwerk zich in rap tempo uit. Het duurde niet lang voordat India en China zich bewust werden van elkaars bestaan en de langeafstandshandel langs de kusten van Zuidoost-Azië tot bloei kwam. Continue reading “De Indische Oceaan (4) – De opkomst van Zuidoost-Azië”

Tussen 3000 en 300 v. Chr. waren langs de kusten van de Indische Oceaan de eerste handelsnetwerken ontstaan. Schepen uit Meluhha meerden aan in de Soemerische havens, de koningen van Uruk en Aratta wisselden geschenken uit en Egypte stuurde handelsdelegaties naar Poent. Deze vroege handelsnetwerken waren nog sterk afhankelijk van het wel en wee van de grote handelsknooppunten. Zo kwam er met de ondergang van de Indusbeschaving ook een einde aan de directe handelsbetrekkingen tussen Mesopotamië en India. Bovendien stonden de verschillende handelsnetwerken nauwelijks met elkaar in verbinding. De Perzische Golf en de Rode Zee waren nog twee gescheiden werelden. Dit verandert tussen 300 v. Chr. en 300 n. Chr., wanneer de verschillende handelsnetwerken langs de Indische Oceaan aaneengesloten raken in één groot wereldsysteem. In dit deel staan de ontwikkelingen die hieraan vooraf gingen centraal. Continue reading “De Indische Oceaan (3) – De klassieke periode”

Omstreeks 3000 v. Chr. werd langs vrijwel de gehele kustlijn van de Indische Oceaan landbouw bedreven. De eerste boeren uit Anatolië hadden zich in de voorgaande millennia over Zuidwest-Azië verspreid en Zuidoost-Azië werd nu bevolkt door boeren uit Zuid-China. Met de opkomst van de irrigatielandbouw konden sinds kort ook rivierdalen in droge gebieden worden bebouwd. Deze uitvinding had grote voedseloverschotten tot gevolg en langs de Eufraat, de Tigris, de Nijl en de Indus ontstonden de eerste steden. Deze steden waren behalve bevolkingscentra ook handelsknooppunten. Vanuit de verre omtrek trok men naar de stad om daar goederen uit te wisselen. Steden onderling dreven ook handel. Zo ontstonden de eerste handelsnetwerken. Dit deel is gewijd aan de opkomst van de eerste handelsnetwerken rond de Indische Oceaan. Continue reading “De Indische Oceaan (2) – De eerste handelsnetwerken”